My commentary for Aravot daily re Open Letter to Orange Armenia (AM)

Published today in Aravot daily (AM) - includes my commentary and comments from the head of PINK Armenia. I'd like to thank the author Eva Hakobyan and Aravot daily for presenting this issue in such an intelligent manner.
***

ՈՉ ՄԻ ԼՈՒՄԱ՝ ՀՈՄՈՖՈԲԻԱ ՏԱՐԱԾՈՂՆԵՐԻՆ

Լավագույն պատմվածքներից մեկը վիրավորել է ԼԳԲՏ-ին

Օրերս «Հանրային տեղեկատվություն եւ գիտելիքի կարիք» հ/կ-ն, «Unzipped: Gay Armenia» բլոգի հեղինակ Միկա Աթայանը, «Կանանց ռեսուրսային կենտրոնը», «Սեռական բռնության ճգնաժամային կենտրոնը», «Նոր սերունդ» հ/կ-ն, «Երաշխիք քաղաքացիական հասարակության կենտրոն» հ/կ-ն, «Համաշխարհային անկախ երիտասարդական միություն» հ/կ-ն, «Հասարակություն առանց բռնության» հ/կ-ն, «Թուֆենկյան հիմնադրամի կանանց աջակցման կենտրոնը» եւ այլք իրենց մտահոգությունն են հայտնել ու նամակ գրել «Orange գրքի մրցանակ 2011»-ի նախաձեռնող՝ «Օրանժ» ընկերությանը՝ մրցույթին ներկայացված աշխատություններից մեկի վերաբերյալ:

Ըստ նրանց՝ «Orange գրքի մրցանակ 2011»-ի ընթացքում, ինչպես «Օրանժն» է նշում իր պաշտոնական կայքէջում (http://orangearmenia.am/book-prize/), մրցույթին ներկայացվել է 130 ստեղծագործություն, որից 79-ը՝ պատմվածք ժանրում: Ժյուրին, «Օրանժի» նկարագրության համաձայն, այդ աշխատություններից ընտրել է 11-ը, որոնցից մեկը՝ Պարույր Սանթրոսյանի «Մահապատժից ժամեր առաջ» ստեղծագործությունը, պարունակում է ատելություն նույնասեռականների նկատմամբ: Հեղինակը մասնավորապես իր աշխատության մեջ բողոքում է նրանից, որ ՀՀ-ն երաշխավորում է հավասարություն բոլոր անձանց նկատմամբ՝ ներառյալ նույնասեռականները, նաեւ նշում, որ նույնասեռականների մասին եթե խոսի, ապա ստիպված կլինի հայհոյանքներով խոսել:

Նամակի տակ ստորագրողները շեշտում են, որ «Օրանժը» Հայաստանում գործող այն բարձր համբավ ունեցող կազմակերպություններից է, որը գիտակցում է, որ ունի CSR (Corporate Social Responsibility) կամ հասարակության նկատմամբ պատասխանատվություն եւ միշտ էլ փորձում է բարձր պահել իր վարկանիշը համահայկական եւ միջազգային մակարդակով, ինչը որ նաեւ փորձում է անել «Ֆրանս Տելեկոմը» տեղական, ազգային եւ միջազգային հարթակներում: «Օրանժի» միջոցով սոցիալական խոցելի խմբերի ու փոքրամասնությունների նկատմամբ անբարյացակամ վերաբերմունք արտահայտելը, կարծում ենք, նախ եւ առաջ վնասակար է հենց «Օրանժի» համար. բացի նրանից, որ վերջինը կարող է կորցնել իր հաճախորդներից շատերի վստահությունը եւ վնաս կրել PR (Public Relations) մակարդակում, սա նաեւ վտանգավոր է ընկերության ԼԳԲՏ (լեսբուհի, գեյ, բիսեքսուալ, տրանսգենդեր) հաճախորդների եւ աշխատակիցների համար, որովհետեւ տվյալ աշխատության հեղինակն անպատվում է ԼԳԲՏ անձանց եւ ոտնահարում նրանց արժանապատվությունը: «Օրանժը» արժեւորում է բազմազանությունը եւ հավասար հնարավորությունների տրամադրումը՝ պայքարելով ցանկացած տեսակի խտրականության դեմ: Անհասկանալի է, թե ինչպես է «Օրանժի» հայաստանյան մասնաճյուղը թույլ տվել, որ մրցույթին ընտրվի մի պատմվածք, որը տարածում է ատելություն՝ նույնասեռականների նկատմամբ: Արդյոք թույլատրելի՞ կլիներ, որ մրցույթում ներառված լիներ մի պատմվածք, որը ատելություն տարածեր, օրինակ, հրեաների կամ մաշկի այլ գույն ունեցող մարդկանց, կամ էլ այլ անհատների նկատմամբ»,- ասված է նամակում:

Հոմոֆոբիայի դեմ պայքարողները՝ «Օրանժին» առաջարկում են հանդես գալ համապատասխան հայտարարությամբ եւ գործողություններով, որոնց շնորհիվ նա կվերահաստատի իր անաչառ եւ անկողմնակալ մոտեցումը իր ԼԳԲՏ հաճախորդների (նաեւ հնարավոր ԼԳԲՏ հաճախորդների, որոնց նա կարող է կորցնել հոմոֆոբիայի պատճառով) եւ սոցիալական խմբերի նկատմամբ՝ հետեւելով «Օրանժի» միջազգային քաղաքականությանը եւ սատարելով ՀՀ Սահմանադրության 14.1-րդ դրույթը, որը հավասարություն է երաշխավորում բոլորի նկատմամբ՝ անկախ անձնական կամ սոցիալական բնույթի հանգամանքներից (տվյալ դեպքում՝ անկախ անհատի սեռական կողմնորոշումից): Մասնավորապես առաջարկվում է մրցույթից հեռացնել վերոնշյալ աշխատությունը:

Կատարվածի վերաբերյալ «Առավոտը» զրուցեց «Unzipped: Gay Armenia» բլոգի հեղինակ Միկա Աթայանի հետ: Նրա խոսքերով. «Նպատակ չունեմ քննարկելու ներկայացված աշխատանքների գրական արժեքը, ինձ համար կարեւոր չէ, թե որ պատմվածքը կհաղթի, չնայած ես ունեմ իմ նախընտրած ստեղծագործությունները: Սակայն անընդունելի եմ համարում սեռական կողմնորոշման հիման վրա ատելություն սերմանող պատմվածքի ներգրավումը «Օրանժի» նման հեղինակավոր կազմակերպության կողմից կազմակերպված գրական մրցույթում: Ատելություն սերմանելը՝ տվյալ պատմվածքի դեպքում նույնասեռականների նկատմամբ, բացարձակապես կապ չունի խոսքի կամ ստեղծագործական ազատության հետ: Այլապես ռասիզմը, ազգային պատկանելության հիման վրա խտրականությունը եւ նման այլ դրսեւորումներ կշարունակեին խրախուսվել քաղաքակիրթ կազմակերպությունների կողմից: Նույն հարթության վրա է հոմոֆոբիան:
«Օրանժի» նման հեղինակավոր կազմակերպությունները սոցիալական պատասխանատվություն ունեն իրենց աշխատողների եւ հաճախորդների հանդեպ: Նման պատմվածքի գովազդը՝ օգտագործելով «Օրանժի» անունը եւ հնարավորությունները, անընդունելի է ցանկացած պարագայում, ես հուսով եմ՝ «Օրանժը» կուղղի իր սխալը, ինչպես նաեւ միջոցներ կձեռնարկի հետագայում նման տհաճ միջադեպերից խուսափելու համար»:

«Հանրային տեղեկատվություն եւ գիտելիքի կարիք» հ/կ-ի ղեկավար Մամիկոն Հովսեփյանն էլ մեզ հետ զրույցում նշեց, որ իրենց անհանգստացրել է այն փաստը, որ «Օրանժը» մրցույթին մասնակցելու համար ընդգրկել է հոմոֆոբ ստեղծագործություն՝ «հասկանում եմ, որ դա միայն «Օրանժի» ընտրությունը չէր, այլ մրցույթն անցկացնող հ/կ-ի ու ժյուրիի անդամների, ովքեր փաստորեն կողմ են հոմոֆոբիային, բայց ամեն դեպքում «Օրանժը» չէր կարող աջակցել այդ գաղափարին: Հուսով ենք, որ «Օրանժի» ղեկավարությունը շատ ավելի գիտակից կգտնվի ու կհասկանա բոլոր ստորագրողներիս անհանգստությունը ու արագ կուղղի իր թերությունը: Ես իմ հեռախոսի «Օրանժ» քարտն այլեւս չեմ լիցքավորում, քանի որ չեմ ուզում ինձնից գոնե մեկ լումա գնա հոմոֆոբիա տարածողներին, ինտերնետի մոդեմը եւս մի կողմ եմ դրել, նույնը խորհուրդ եմ տվել անել իմ ընկերներին: Իմ նպատակն է ոչ թե ընդդիմանալ, այլ կանխել նման դեպքերը: Ամեն դեպքում, հուսով եմ, «Օրանժը» չի հիասթափեցնի մեզ»:

ԵՎԱ ՀԱԿՈԲՅԱՆ
***
Read also:

Open letter to Orange Armenia re: homophobic short story shortlisted for their annual book prize

#Fail: Homophobe writer shortlisted for Orange Armenia book prize 2011