Date: 7 March 2009
Time: 5 - 6 pm
Location: Tumanyan Muppet Theater
Street: 4 Sayat Nova
Town/City: Yerevan, Armenia
The Women's Resource Center and Utopiana will present the screening of the documentary film "Finding Zabel Yesayan" by Talin Suciyan and Lara Aharonian. The 40 min documentary depicts the life of the writer after her move to Soviet Armenia.
By Invitation only, places limited
Posts
1 comment:
Azg daily published an article on the film "Finding Zabel Yesayan" (in Armenian).
«ԶԱՊԵԼ ԵՍԱՅԱՆԻՆ ԳՏՆԵԼՈՎ»...
20-րդ դարասկզբի արեւմտահայ կին գրող Զապել Եսայանի կյանքն ու ստեղծագործությունն է ներկայացնում լրագրող Թալին Սանճյանի եւ Կանանց ռեսուրսային կենտրոնի տնօրեն Լարա Ահարոնյանի նախաձեռնությամբ, անձնական միջոցներով եւ կենտրոնի աջակցությամբ նկարահանված ֆիլմը, որի առաջին ցուցադրությունը տեղի ունեցավ տիկնիկային թատրոնի կինոսրահում` կանանց միջազգային օրվա` Մարտի 8-ի նախօրեին: Ֆիլմի նկարահանումները (Երեւան, Պոլիս) սկսել են անցած տարվա ձմռանը, գրողի 135-ամյակի առիթով:
Ֆիլմի առաջին կադրերը փողոցային հարցումներ են` Զապել Եսայանի ինքնության մասին, պարզ մարդկանց շրջանակում: Ինչպես եւ սպասելի էր, նրա անունը ծանոթ չէր հարցվողներից եւ ոչ մեկին: Ի դեպ, Զապել Եսայանը գրեթե ճանաչված չէ մտավորական, կարելի է ասել նաեւ գրական շրջանակներում` չնայած խորհրդային տարիներին նրա գրական երկերի բավական հրատարակությունների: Այս առումով ֆիլմը նախեւառաջ ճանաչողական նշանակություն ունի:
Ֆիլմի հեղինակները կարողացել են որոշակիորեն ամբողջացնել 20-րդ դարասկզբի արեւմտահայ տաղանդավոր կին գրողի ստեղծագործական, առավել եւս` նրա քաղաքացիական-ազգային, մարդկային նկարագիրը` որպես սկզբունքային, տոկուն, կարելի է ասել հերոսական: Նրա անցած ճանապարհը անհանգիստ, հանրային կյանքի հանդեպ ակտիվ վերաբերմունքով մտավորական կնոջ կյանքային էպոպեա է` ամենատարբեր դժվարություններով, վտանգավոր հանգրվաններով, եւ, ցավոք, եղերական ավարտով:
Զապել Եսայանը ծնվել է Պոլսի Սիլիհտարի պարտեզներ թաղամասում, սովորել Սկյուտարի Սուրբ Խաչ վարժարանում: Առաջին գործըՙ «Երգ առ գիշեր» արձակ բանաստեղծությունը լույս է տեսել 1895-ին Արշակ Չոպանյանի «Ծաղիկ» հանդեսի առաջին համարում: Ավելի ուշ տեղափոխվել է Փարիզ, սովորել Սորբոնի համալսարանում, ամուսնացել նկարիչ Տիգրան Եսայանի հետ, երկու զավակների (Սոֆի եւ Հրանտ) մայր դարձել: 1902-ից Պոլիս վերադարձին ականատես է դառնում թրքական բռնապետության հայահալած քաղաքականությանը` ուղեկցվող բարբարոսական ջարդերով, կոտորածներով, արհավիրքներով: 1915-ի Հայոց ցեղասպանությունից հրաշքով փրկվում է, ապաստանելով Բուլղարիայում:
Ֆիլմում Զ. Եսայանի կենսագրությունը ներկայացնող հեղինակային տեքստում անդրադարձ է արվում նրա կովկասյան այցին, Անդրանիկի, Հովհ. Թումանյանի հետ ծանոթությանը, աշխարհայացքային փոփոխություններին:
1933-ին գրողի տեղափոխությունը Սովետական Հայաստան ճակատագրական եղավ. աշխատանքի հրավեր ստացավ Երեւանի պետական համալսարանից: Ժամանակաշրջանը համընկավ սովետական ամենամռայլ ու մարդատյաց` ստալինյան բռնապետության տարիներին: 1936 թ. գրողների միությունում իր ելույթին հաջորդում է այդ տարիներին զանգվածային դարձած չարագուշակ երեւույթը` չսպասված ժամին դռան թակոցը, ապա եւ ձերբակալությունը: Ֆիլմում հնչող Բաքվի բանտից գրողի գրած նամակների հատվածները խոսուն են` նույն տոկուն, խիզախ կեցվածքը: Նրա կյանքի դրամատիկական ավարտը` ողբերգական մահվան հանգամանքները մինչ այժմ անհայտ են:
Ֆիլմում Զապել Եսայանը բացահայտված է ավելի որպես ֆեմինիստական շարժման կրող, կնոջ իրավունքներին հետամուտ գրող: Անդրադարձ է արված հիմնական ստեղծագործություններին` «Ավերակներուն մեջ», «Սիլիհտարի պարտեզները»` երիտասարդ արվեստաբան Վարդան Ազատյանի մեկնաբանությամբ:
Ֆիլմը հետաքրքրական են դարձնում արխիվային նյութերի, գրողի նամակների, ժամանակակիցները հուշերի հրապարակումները. անձնական կյանքին վերաբերող մանրամասներ է պատմում ռադիոլրագրող Կլարա Թերզյանը: Զապել Եսայանի թոռան` ԵՊՀ կենսաբանության ֆակուլտետի դասախոս Ալեքսանդր Եսայանի եւ ծոռնուհու` Իզաբելայի խոսքերը պատկերացում են տալիս հետստալինյան շրջանի նրանց ընտանիքին համակած զգուշավոր տրամադրությունների, մթնոլորտի, վերապրումների մասին: Տպավորիչ ու պատկերավոր էր ֆրանսահայ գրականագետ Մարկ Նշանյանի խոսքը:
Հեղինակները մտադրություն ունեն ֆիլմը DVD-ներով տարածել, ցուցադրել սփյուռքահայ, նաեւ թուրքահայ համայնքներում:
Կարծում ենք` ֆիլմի լրամշակումը եւ հարստացումը հավելյալ տեղեկություններով` օգտագործելով տեղի գրականագետների, գրողների ուժերը, այն շահեկան կդարձնի հատկապես մասնագիտական տեսանկյունից:
Post a Comment